Asr-ı Saadetin şefkat kahramanları ve yardımlaşma

Müslümanların zekât sis­temini Hıristiyanların övdüğü ve örnek gösterdiği ilginç za­manları yaşıyoruz. Dinimizde paylaşma esa­sına dayalı zekât, sadaka ve karşılıksız borç verme (karz-ı hasen) ibadet hükmünde ka­bul ediliyor. Alimler, “Hayırda israf, israfta hayır yoktur!” di­yorlar.

Asr-ı Saadetten manza­ralar

İktisad sadece yeme, içme giyinme alanlarında değil za­man kullanımında, uykuda, konuşmada, duyguların, is­tidatların kullanımında bile geçerli olan, hayatın tümünü kuşatıp kucaklayan bir kavramdır. Tebessümü dahi sadaka olarak nitelendiren bir rahmet peygambe­rimiz vardır bizim.

Okuduğumuz kadarıyla, sahabeler kadını ve er­keğiyle bu ahlâkı hayatlarının tüm safhasına nakış nakış işlemişlerdir.

Şimdi hayalen Asr-ı Saadete gidip sahabe ha­nımların hayatında yardımlaşmanın nasıl yaşandı­ğını görelim:

İki Zeyneb’in sorusu

Alîm sahabelerden Abdullah İbni Mesud’un (ra) eşi Zeynep es Sakafiyye (r.anha) el işleri yaparak çalışan, kazandıklarını ailesi­nin ihtiyaçları ve kardeşleri­nin yetim çocuklarına harca­yan bir hanımdır. Peygambe­rimizin (asm) hanımlara özel yaptığı sohbette “Ey kadınlar zinet eşyalarınızdan bile olsa sadaka veriniz.” dediğini du­yunca eve geldiğinde eşine bunu anlatır ve sadaka ver­mek istediğini söyler.

Abdullah İbni Mesud (ra) onun kazancını ailesi ve ye­ğenleri ile paylaşarak zaten sadaka verdiğini anlatır. Bu sırrı çözemeyen Hz. Zeynep (r.anha) eşinin tavsiyesiyle bunu Peygamberimize (asm) sormak ister. Gittiğinde kapı­da kendisi gibi aynı konuda meraklı, adaşı bir ha­nımla karşılaşır. İçeri girmezler ve Bilal-i Habeşi’yi gördüklerinde kendi kazançlarını aile fertleri için harcadıklarında sadaka hükmüne geçip geçmeye­ceğini Peygamberimizden sormasını isterler. Gelen cevap “Onlar böyle yapmakla iki sevap birden ka­zanır. Biri yakınlarını himaye sevabı, diğeri sadaka sevabı”1 şeklindedir.

Bu sahih hadisin detaylarını kaynaklardan öğ­renebilirsiniz. Hadisten ortaya çıkan sonuçları alimler şöyle sıralıyorlar:

* Akrabalara yardım etmeye öncelik vermek ge­rekir.

* Kadın ev geçindirmekle vazifeli olmadığından ailesine yaptığı harcamalar sadaka hükmünde­dir.

* Kadın kendine ait mallarda eşine sormadan har­cayabilir.

* Bilmediği konuları öğrenmek erkek gibi kadına da farzdır.

Latif bir hadise

Hz. Aişe’nin (r.anha) anlattığına göre, Pey­gamberimizin (asm) hanımları bir gün toplanarak: “Senden sonra ilk önce kim vefat edecek?” diye Peygamberimize (asm) sordular. O da: “Eli uzun olanınız” buyurdu. Bunun üzerine bir kamış parça­sı alarak ellerini ölçmeye başladılar… Peygambe­rimizden (asm) sonra ilk vefat eden, Sevde oldu. Çünkü o çok sadaka verirdi, elinin uzun olması de­mek çok sadaka vermesi demektir.2

Hülasa

Kaynaklarda Peygamberimizin (asm) hanımlara yönelik sohbetlerinde sık sık onları sadaka verme­ye teşvik ettiğini okuruz. Bunun hikmetlerinden birisi kadınların fıtratlarına karşılıksız fedakarlık yapma duygusunun yerleştirilmesinden kaynak­lanmış olsa gerek. Ne dersiniz?

Risale-i Nur’dan iktisad formülleri

Kur’ân-ı Kerim’in İktisad düsturunu tefsir eden Bediüzzaman Hazretlerinin, eserlerinde açık ve net bir şekilde verdiği birçok dersten bazıları şunlardır:

“Rızkınız ‘kazanılmış’ değil, “ihsan edilmiştir!’”

Karun gibi “Ben bunu kendi gücümle, paramla kazandım” tavrı kula yakışmaz. Rızklar mer­hameti sonsuz Rezzak Zat tarafından hiç umulmayan yerlerden, “özel olarak” gönderilir, adrese teslim edilir. Rezzak-ı Hakiki kuru bir çubuktan lezzetli üzüm salkımlarını, kara topraktan bin bir çeşit renk tat ve kokuda nimetleri, zehirli bir böcekten dünyanın en güzel şifalı tatlısını, elsiz bir böcekten yumuşacık ipeği gönderir.

İnsana düşen vazife, bunları adaletle kullanılır hale getirmek, israf etmemek ve her daim şükretmektir. İktisad, “eli sıkı olmak” nimeti az kullanmak değil, gönderilen rızkları yerinde ve zamanında, maksadına göre hikmet-i İlâhiyeye uygun olarak kullanmaktır.

Ve her şeyden önemlisi şükrü yapılmayan her nimet “israf” edilmiş demektir. Bununla birlikte yüz aç adamın huzurunda büyük bir lezzetle fazla yenilmez, içilmez, giyilmez… Bunlar muhtaç olanlarla paylaşılır. Bu paylaşım kimi zaman zekât, kimi zaman sadaka, kimi zaman karz-ı hasen (karşılıksız borç vermek), infak olur.

Risale-i Nur’dan bir iktisad prensibi

Eğer sahife-i âlemde tarihî bir nazarla dikkat ve cemiyet-i beşeriyenin mesavisinin esasları teftiş edilse, görülecektir ki, bütün ihtilâlât ve fesadın asıl ve madeni ve bütün ahlâk-ı rezilenin mahrek ve menbaı, tek iki kelimedir. O iki kelimenin imtizacından, bomba gibi küre-i arz patladı; ve izdivacından, medenî insanlardan canavarlar doğdu.

Birinci kelime: “Ben tok olsam, başkası açlıktan ölse bana ne?”

İkinci kelime: “İstirahatim için zahmet çek; sen çalış, ben yiyeyim.”

(Bediüzzaman Said Nursi)

Lugatçe:

mesavi: kötü haller

menba: kaynak

mahrek: hareketli bir noktanın güttüğü yol.

Dipnotlar:

1. Buhari, Zekât 48

2. Buhârî, Zekât: 12;Müslim, Fedailü’s Sahabe: 17