Pedagoji Derneği Başkanı Uzman Pedagog Mehmet Teber, emzirme dönemine ait merak ettiğimiz soruları cevapladı…
Çocuk için doğduğu ilk yılların, onun için hem fizyolojik, hem psikolojik açıdan çok önemli olduğunu biliyoruz. Bu dönemde çocuk için emmenin ya da emmemenin etkileri nelerdir?
Çocuk için emmek anne ile bağ kurmanın en temel yollarından biridir. Dünyaya yeni gelen çocuk, kendini güvende hissetmek için birisine bağlanmak ve ona kendini bırakmak ister. O kişi hem bebeği besleyen, hem de koruyan biri yani annedir. 0–2 yaş aynı zamanda bağlanma dönemidir. Bebek kendini koruyan ve besleyen, zora girdiğinde kendisini sakinleştiren bir yetişkine bağlanır. Bağlanma temel olarak dokunma yolu ile gerçekleşir. Herhangi bir sebeple ememeyen bebekler bu ilk temel bağı kurmakta zorluk çekebilirler. Bunun telafi etmek için annelerin bol bol bebeklerine dokunması, toplam emme süresi kadar fiziksel temas kurması gerekir. Biberon ile doyurmalar sanki bir emzirmede olduğu gibi kucaklayıp, sararak gerçekleştirilmelidir. Bu olduğunda bebeğin ihtiyacı olan en temel bağ daha hızlı kurulmuş olur.
Peki, anne açısından emzirmenin ya da emzirmemenin psikolojik etkileri ne olabilir?
Emme anında bağlanan sadece bebek değil aynı zamanda da annedir. Çocuğunu emzirmek anneler için annelik duygusunu pekiştiren, anneliğin tüm zerrelere yerleşmesini hızlandıran bir süreçtir. Bir varlığı kendi bedeni ile beslemek çok özel bir duygudur. Anne emzirdikçe bebeği daha çok kendisinden hisseder. Onun acizliğini ve kendisine olan ihtiyacını görür. Bu annelik duygusunu kabartır ve anneyi daha iyi anneliğe doğru sevk eder. Ne var ki bazı anneler, çeşitli hastalıklar, bebeğin direnci, medikal tedavi ve çalışma gibi faktörlerle evlatlarını istedikleri gibi emziremezler. Bu durumda emziremeyen anneler bir eksiklik ve suçluluk hissedebilirler. Özellikle süt yetmemesi durumunda çevre de eleştirel gözlerle anneye bakarsa anne emzirme konusunu kendi içinde büyütebilir. Bebeğini temel gıdadan mahrum bıraktıklarını düşünüp kendilerini suçlayabilirler. Bilmek gerekir ki her anne bebeğini emzirmek ister. Olmuyorsa bu annenin suçu değil hayatın cilvesidir. Hep hatırlamak gerekir ki iyi annelik emzirmekten ibaret değildir.
Son olarak hocam emzirme yaşının pedagojik açıdan ideali nedir? Uzatılmasının (2 yaş üstü) ilerleyen dönemlerde ne gibi etkileri görülebilir?
Emzirme dönemi için ideal zaman 0–2 yaştır. 2 yaşından sonra emzirmek kimi ekollerce tavsiye edilse de doğru değildir. 0–2 yaşında annesine bağlanmak ve beslenmek için memeye ihtiyaç duyan bebek, 2 yaşına geldiğinde bağımsızlık dönemine girer. Artık çocuk nasıl bağ kurulacağını öğrenmiştir. Öğrenmesi gereken ayrışmaktır. Hayat bağlanma ve ayrışmadan ibaret denir. Bizler sürekli bağ kurarız ve bağ kurduklarımızdan ayrışırız. İki yaşında çocuk, kendi başına yürüyen, kendi başına yiyen, kendi isteklerini dile getirebilen bir çocuk haline gelir. Yürüme ile birlikte artık hareket etmek için anneye ihtiyacı kalmaz. Konuşma ile birlikte annesine ihtiyaç duymadan ihtiyaçlarını dile getirebilir. Artık elini ayağını kullanmayı öğrenmiştir ve yemek için de anneden bağımsızlaşabilir. İşte bu dönemde beslenme, giyinme, uyku, tuvalete gitme gibi işler çocuğa devredilmelidir. Aksi takdirde çocuk anne bağımlısı bir çocuk olur. Emzirmeyi bırakış sembolik olarak, bebekliğin bitip çocukluğun başladığını gösterir. 2 yaş bunun için ideal bir zamandır. 2 yaşından sonra emmeye devam eden çocukların bir yönü bebeksi kalabilir, ayrışma sürecini tam tamamlayabilirler. Bu yüzden ideal zaman 18–24 ay arasındaki dönemdir.