Vazgeçilmez içeceğimiz “Çay”  

Bu sayımızda sizlere biraz çaydan bahsetmek istiyorum. Millet olarak çay en çok tükettiğimiz içeceklerden biri. Kahvaltıda, akşam yemekten sonra, öğle arasında, ikindi çayında, derslerden sonra, hararetimizi gi­dermek için, kafamız dağılsın ya da toplansın diye hep çay içeriz. Arka­daşımızla, kardeşimizle bir çay içme­ye gideriz ve dahası sevdiklerimize “Simit aldım, çay koy geliyorum” de­mekten vazgeçmeyiz. Malumunuz bizce de pek bir önemlidir çay. Peki nedir bu çayın özellikleri? Yararları nelerdir ve zararı var mıdır? Bahset­tiğimiz siyah çay aslında bildiğimiz yeşil çayın fermente edilmiş halidir. Yani aynı bitkidir ikisi de. Latincesi Thea sinensis ya da Camelia sinen­sis dir. Ülkemizde en çok Karadeniz bölgesinde üretilir.

Yararlarına baktığımızda yeşil ça­yın antioksidan aktivitesi çok fazla­dır. Ancak fermente olduktan sonra yani siyah çaya dönüştürüldüğünde antioksidan etkisi azalmaktadır. İçe­riğinde pek çok yararlı madde bulun­maktadır. Kateşinler, flavonoidler, mineraller, uçucu yağlar, kafein ve türevlerini barındırmaktadır.

Kısaca yararlarını sıralayacak olursak;

*Antioksidan etkisi vardır.

*Ağız florasını düzenler.

*Yeşil çayla gargara yapıldığın­da içeriğinde bulunan tanenlerden dolayı ağızda bakteri oluşumu, çü­rükler engellenir ve diş eti kanama­larında tedaviye yardımcı olur. Diş plaklarının oluşumunu engeller. Bu etkiler yeşil çay için geçerlidir.

*Çok iyi bir karsiyojeniktir. Yani kanser oluşumunu önlemede etkili bir bitkidir.

*Pankreas, kolon, ince bağırsak, mide, göğüs ve akciğer kanserlerin­de koruyucu olarak klinik aktivitesi vardır.

*Aylık beş bardak yeşil çay tüke­ten bireylerde çeşitli kanser türlerini azaltan etki gözlenmiştir.

Kafeine bağlı etkileri;

*Sinir sistemini uyarır, tonik etkisi vardır ve yorgunluğu alır.

*Antidepresan ve diüretik etkisi bulunur.

*Mide de gastrik asit salgılanmasını arttırır bu sebeple gastrit hastaları çok koyu çay içme­melidir.

Tanen içeriğinin etkileri;

*Diyare yani ishalde te­davi edici etkiye sahiptir.

*Bağırsaktaki bazı zararlı bakterileri azaltır, probiyotiklerin olu­şumu için uygun zemin hazırlar.

*Yapılan son araştırmalarda yeşil çayın meta­bolizmayı hızlandı­rıcı ve yağ yakımını arttırıcı etkisinden dolayı zayıflamaya da yardımcı olduğu görülmüştür. İştah kesme gibi bir etkisi yoktur.

Baktığımızda çayın pek çok yararı vardır ancak fazla tüketildiğinde sinirlilik, uykusuz­luk hali, mide yanması ve kabızlık gibi sorunlar oluşturabilir. Demir emilimini engellemesin­den dolayı anemiye sebep olduğu için dozunda ve uygun zamanlarda (Demir içeren besinler­den 2 saat sonra veya 2 saat önce) tüketilme­lidir.

Hamilelerde günde beş fincandan fazla tü­ketilmemeli, emziren anneler de bebeğin rahat uyuması için çok tüketmemelidir.

Yazımızın sonuna gelmişken, haydi bir çay demleyip içelim ne dersiniz?

Çaysız kalmamanız ve sağlıklı günler geçir­meniz dileğiyle…

Kaynak: Yeditepe Üniversitesi Farmakognozi ve Fi­toterapi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erdem Yeşilada Fitoterapi Ders Notları