Günümüzde en çok tartışılan konular arasında ailenin bozulması yer alır. Evliliklerin azalıp, boşanmaların artması bu kurumu daha büyük tehlikelere atmakta, boşanan çiftlerin çocukları bu ayrılıklardan büyük zarar görmekte ve anne-babanın bir arada olduğu bir aile ortamından yoksun yaşamaktadırlar. Bunun yanında çocuklar iyi bir İslâmî terbiye alma noktasında büyük sıkıntılarla karşı karşıyadır. Anne babanın, baba da annenin yerini dolduramamakta ve bunun neticesinde hayatından şikayet eden ve iyi yerlere gelemeyen mutsuz çocuklar yetişmekte, depresif bir nesil peyda olmaktadır. Aile boşanmamış olsa bile çocuklar iyi bir dinî terbiye alamamakta ahlâkî tükenmişlik yaşayan bir neslin ne kendine, ne de topluma bir yararı dokunamamaktadır.
İslâm kardeşliğinin yetişebilmesi için tepeden inmeci bir eğitim anlayışı değil, tabandan tavana ilerleyen, fert fert eğitimin önemini bugünlerde daha iyi anlamaktayız. Bu yüzden öncelikle en küçük daireden başlamak gerekmektedir. İnsanın önce kendini, daha sonra ailesini terbiye etmesi; bir tohumun toprağa atılıp yeşermesi gibi bir çekirdek-i esasiye teşkil etmektedir. Bediüzzaman Hazretleri küçükken annesinden aldığı terbiyenin de tohum hükmünde olduğunu söylemektedir.1 Çünkü bir çocuk küçüklüğünde kuvvetli bir ders-i imanî almazsa, daha sonra bunları ruhuna çok zor alır. Adeta gayr-ı Müslim birine anlatmak derecesinde bir zorluk vardır. O yüzden Bediüzzaman seksen yılda seksen bin zattan aldığı dersi bir kefeye, bir yaşında annesinden aldığı manevî telkinleri bir kefeye koyar. Annesinin verdiği manevî eğitimin daha kuvvetli olduğunu söyler.
Bu bize büyük bir ders vermiyor mu? “Çocuktur, yapar” diyerek küçükken çocuğumuza her şeyi serbest bırakıp, sonrasında ona verilen terbiyenin bir işe yarayacağını düşünüyor muyuz? Çocuğun manevî eğitimi annenin genç kızlığından itibaren başlar, hamileliğinde devam eder, çocukluğunda karakteri şekillenir ve buluğ çağına geldiğinde şahsiyeti oturmaya başlar. Kırk yaşına geldiğinde de rüsuh peyda eder, bir daha değiştirilmesi çok zor olur. Bunlar ilmen ispatlanmış şeyler iken, neden her şeye geç başlıyoruz? En dar daire olan kendimizden başlayarak bir şeyleri değiştirebiliriz. Bu değişim de terbiye-i İslâmiye ile mümkün. Böylelikle önce fert, sonra aile, sonra toplum, sonra İslâm alemi feraha kavuşacaktır. Bediüzzaman’ın dediği gibi “Biz doğru İslâmiyeti ve İslâmiyete layık doğruluğu ve istikameti göstersek, bundan sonra onlardan (diğer din mensuplarından) fevc fevc dahil olacaklardır”.2
Aile eğitiminde annenin rolü
Anne terbiyesi çocuk eğitiminde çok önemli bir yer teşkil eder. Çocuk vaktinin büyük bir kısmını annesiyle geçirdiği için, şahsiyeti de annesinin tutumuna göre şekillenir. Kadınların en belirgin özellikleri şefkatli olmalarıdır. Bediüzzaman bu yüzden onlara “şefkat kahramanları” demektedir. Şefkat duygusunun bir kahramanlık olarak algılanmasındaki en büyük neden, kadınların gözünü kırpmadan yavruları için ruhunu feda etmeleridir. Çok samimane olan bu duygu karşılık dahi beklenmeden yapılan bir harekettir. Annelerimizden gördüğümüz sayısız fedakârlıklar ise buna en büyük delildir. Bu duygu annelere Cenab-ı Hak tarafından ihsan edilmiş nadide bir duygudur. Erkekler de bu derece halis olmuyor. Hiç olmazsa şan ve şeref isterler yaptıkları fedakârlıklar için. Madem bu duygu sadece annelere has bir duygudur; elbette bu duyguyu da hak yolda kullanmak gerekmektedir. Çocuğun dünyasını güzelleştirmeye gayret gösterirken, bundan çok daha önemli olan ahiret hayatını ihmal etmemek, karnını doyururken, ruhunu ve kalbini aç bırakmamak, terbiye-i İslâmiye ile çocuğun ahiretini kurtarmak gerekir.
Çocuk terbiyesinde en önemli hususlardan birisi; ona bir konu hakkında eğitim verilirken merhamet, şefkat ve muhabbet dilinin kullanılmasıdır. Kızarak, döverek, zorbalıkla yapılan bir dinî eğitim temeli bozuk bir binaya benzemekte, sağlam olmayan, çabuk bozulmaya yüz tutan bir eğitim olmaktadır. Unutmayalım, çocuk söyleneni değil; gördüğünü yapar. Bu yüzden iyi bir rol model olmak gerekmektedir.
Anneye düşen en önemli görevlerden biri de çocuğa verilen saygı ve hürmet eğitimidir. Çocuğun anne-babasına ve çevresine saygılı bir birey olmasını arzu ediyorsak, öncelikle anne-babanın da ona saygılı olması gerekir. Çocuğun helâl dairede özgürlüğüne ipotek koymamalı, meşru dairede serbest kalabileceği unutulmamalıdır. Çocuğu kendi ihtiraslarımızın kurbanı yaparsak, çocuk da ailesine ve topluma saygısız bir birey olacaktır. Özellikle çocuğa kötü sözler söylenmemeli, şiddet uygulanmamalıdır. Bu zamanda zorbalık; çocuklara muhabbet ve şevk vererek bir şeyleri yaptırmakla olur. İyi olanı çocuğa sevdirirsek kendiliğinden kötü davranışları bırakacaktır.
Çocuğun kendisine, annesine ve ailesine güven duyması da ailede önem teşkil eden bir konudur. Burada her istediğini yapmanın adını özgüven olarak algılamaktan bahsetmiyoruz. Ailesine güvenen bir çocuk kolay kolay çevreden gelen zararlara aldanmaz. Kendine güvenen bir çocuk kolay kolay yanlışa düşmez. Özellikle ilk iki yaş çocuğun annesine güvenli bağlanmasının temelinin atıldığı zamanlardır. Özellikle çalışan annelerde bu güvenli bağlanma tam gerçekleşemediği için özgüvensiz, çabuk yanlışa sürüklenen çocuklar yetişmektedir.
Anneye düşen en önemli görevlerden biri de çocuğun mahremiyet eğitimidir. Mahremiyet eğitimi de çocuğun fıtratına tesettür hakikatinin yerleştirilmesiyle gerçekleştirilir. Burada kastettiğim tesettür; maddî-manevî tesettür eğitimidir. Erkek-kız fark etmeksizin, şehvet duygusunun istikametli yolu olan iffetli bir nesil yetiştirmek her anne-babaya düşen bir görevdir. İffet, kişinin helâle isteği olup harama arzusunun olmamasıdır. Haya ve iffet tohumun atıldığı bir neslin maddî tesettürü de zor olmasa gerektir.
Aile eğitiminde babanın rolü
Ailede babanın eğitimi, annenin eksik kaldığı yerleri doldurmak adına çok önemlidir. Babanın çocuğunu himaye ve muhafaza etmesi, çocuğa merhametli ve hürmetkâr olması, çocuğun maddî-manevî ihtiyaçlarını karşılaması çocuğun baba profilinin doğru şekillenmesi açısından çok önemlidir. Burada baba, adeta tamamlayıcı görevi üstlenmektedir. Anneye çocuğun eğitiminde destek olması, hem annenin yükünü azaltacaktır, hem de çocuğun babasına karşı sevgisi sağlam bir zemine oturacaktır. Kızan, azarlayan, korkulan bir baba olmayı öğretmez bize İslâmiyet. Bilakis merhamet ve himaye eden bir baba olunması gerektiğini öğretir. Peygamber Efendimizin (asm) hayatında bunun numunelerini çok sayıda görmekteyiz. Çocuğun gözünde iyi bir baba profilinin oluşması onun ileriki hayatında çok önemli bir yer teşkil etmektedir.
Aile eğitiminde çocuğun rolü
Anne-babanın görevlerini saydıktan sonra çocuğa düşen vazifeleri de saymak gerekir. Çocuğun anne-babasına itaat etmesi, saygı ve hürmet göstermesi, anne-babasına şefkat ve sevgi ile yaklaşması temel görevler arasındadır. İslâmiyet anne-baba rızasına çok önem vermiştir. Anne-baba kötü dahi olsa çocuğun isyan etmesi büyük günahlar arasında sayılmıştır. “öf bile deme” ayeti de bunun için indirilmiştir. Burada bizim anlayacağımız mesele her tarafa da işler düştüğünü göstermektedir. Sadece bir tarafın gösterdiği fedakârlıklar ve iyilikler kişiyi bir tükenmişlik sendromuna götürebilir. Atalarımızın dediği gibi: “Herkes kapısının önünü süpürse dünyada kirli yer kalmaz”
Mutlu bir ailede dikkat edilmesi gereken bazı hususlar
Öncelikle şöyle bir konuyu açıklamak gerekir. Birden bire mutlu bir aileye sahip olunmaz. Azimle, gayretle, çabalayarak ve önce kendimizi değiştirmeye sebat ederek mutlu aile olma yoluna adımlar atılır. “Şöyle olursa mutlu olunur” diye gereksiz bir beklentiye girmek hem bizi, hem de çevremizdekileri yorar. Bazı maddelere indirgeyecek olursak, bir aile dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekildedir;
1. Aile fertlerinin her birisi birbiriyle iletişim halinde olurken, yanlış bir durum düzeltileceği zaman ikna metodu kullanılmalıdır. Emrivaki cümleler ile değil, izahlı, açıklamalı, haşiyeli ve şerhli cümleler kullanılmalıdır. Ailedeki iletişimi kuvvetlendiren en ehemmiyetli meselelerdendir. Muhabbet dilinin kullanılması iletişimi daha kuvvetli hale getirecektir.
2. Evde en az haftada bir istişarenin yapılması tarafların kendilerini ifade etmesi için iyi olacaktır. Problemlerin, danışılacak konuların, vazife dağılımı gibi meselelerin konuşulacağı uygun bir ortamı hazır hale getirmek aile fertlerinin hepsinin ailesini ciddiye almasında ön ayak olacaktır. Kişiler ailenin bir ferdi olduğu şuuruna varacaktır.
3. Dürüst olmak ailede temel ahlâk haline getirilmelidir. Doğru söylemek, doğru hareket etmek, doğru davranmak kısaca hem hal diliyle, hem de kal diliyle doğru olmak gerekmektedir. Sıdk, ailede güven ortamının oluşmasında çok önemli bir rol oynamaktadır.
4. Evde günlük olarak Risale-i Nur okumaları ve dersleri yapmak ahlâk eğitiminde takviye edici olacaktır. Bediüzzaman Hazretleri de “evlerinizi birer medrese-i Nuriye yapınız”3 demektedir. Medresetü’z-Zehranın en küçük numunesi ailedir. Okuyarak ve anlayarak hayata geçirmek daha kolay olacaktır.
5. Evde kişisel anlamda bir problemle karşılaştığımız zaman “Hiçbir günahkâr başkasının günahını yüklenmez”4 ayetini düstur haline getirmek, suçun şahsîliği ilkesini unutmamak gerekmektedir.
6. Bir anlaşmazlık, tartışma yaşandığında; kişi, karşı tarafın güzel huylarını görmeye çalışmalıdır. Güzel özellikleri kötü özelliklerinden fazlaysa affedilmelidir. İman, İslâmiyet, insaniyet gibi ortak noktalar yakalanmaya çalışılmalıdır. Sıkıntılı durumda; kadere, nefis ve şeytana, kendimizde görmek istemediğimiz kusurlara da pay vermek gerekir. Gururu ve enaniyeti bir kenara bırakıp problemler sakin bir şekilde halledilmeye çalışılmalıdır.
7. Ailede böyle güzel ahlâklar yerleştirilirse bu, daha sonra topluma yansır. İslâm kardeşliğinin yaşanması da kolaylaşır. Aile yaşanan bu güzel eğitim Bediüzzaman Hazretlerinin bahsettiği manevî Medresetü’z-Zehra’nın bir numunesidir. Bahsettiğimiz önemli hususların okul eğitiminde de hükümran olduğunu düşünürsek güzel bir nesil zeminde zuhur edecektir. Medresetü’z-Zehra’nın maddeten tecessümü ile her şey daha güzel olacaktır. Biz ümitvarız ve bu yüzden bir şeyleri düzeltmeye gayret ediyoruz. İnşallah maddî surette de tahakkuk edecektir.
Yükleniyor ...
