Kapak

Deprem oldu! Ne yapalım? Kendi başımın çaresine bakabilir miyim?

Dünyanın en aktif deprem bölgelerinden birin­de bulunan ülkemizde birçok irili ufaklı aktif faylar vardır. Kuzey Anadolu fayı dışında Ege bölgesi ve Doğu Anadolu’da riskli bölgeler söz konusudur. Sonuç olarak geçmişte olduğu gibi, gelecekte de şiddetli depremler olması beklenmektedir. Depre­min ne zaman, nerede ve tam olarak ne şiddet­te gerçekleşeceğine ait iddialar hurafe ve içi boş aforizmalardan arındırılarak bilimsel temelde in­celenmelidir.

Deprem anında içeride-dışarıda bulunuyorsak tedbir amaçlı ya da en az zararı alma adına neler yapmalıyız?

Dış ortamda iseniz oldukça düşük riskler oldu­ğundan özetle belirtelim.

Önce kendi güvenliğinizi sağ­layın. Enerji hatları ve direk­lerinden, ağaçlardan, diğer binalardan ve duvar diplerin­den uzak durun.

Çevrenizde yardım edebi­leceğiniz kimse olup olmadı­ğına bakın.

Toprak kayması olabile­cek, taş veya kaya dü­şebilecek yamaç altlarında deniz kıyısında dur­mayın. Olabildiğince sokakları acil yardım araçları için boş bırakın.

Önce yakın çevrenizde acil yardıma gerek du­yanlara yardım edin. Daha sonra mahalle toplan­ma noktasına gidin.

Bina içindeyseniz karşılaştığınız riskler daha büyük olduğundan daha dikkatli olmalısınız..

Panik yapmanın hiçbir yararı yoktur.

Önceden sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durun.

Sarsıntı durana kadar olduğunuz yerde kalın.

Yaşam üçgeni

Sağlam ve vücudunuza koruma sağlayabilecek eşya yanına çökerek veya uzanarak oluşturulur. Buzdolabı, gazete- kağıt blokları, sağlam mobil­yalar buna örnektir. Başınızı iki elinizin arasına alarak veya bir koruyucu malzeme ile koruyun.

Çök-Kapan-Tutun nedir?

Güvenli bir yer bulup, diz üstü “çök”, baş ve enseyi koruyacak şekilde “kapan”, düşmemek için sabit bir yere “tutun” hareketidir. Diz üstü çökmek yerine yerde cenin pozisyonu alınarak da korunma sağlanabilir. Üzerinize düşebilecek her tür eşyadan (pence­re, duvar ve kapılardan) uzak durun.

Sarsıntı başladığında yataktaysanız kalkmayıp orada kalın. Ya da yatağın hemen yanındaki boşlu­ğa geçin, çünkü yatak koruma sağlayacaktır.

Telefonları olabildiğince kullanmayın.

Ocak, fırın vb. cihazları kapatın. Camları ve ka­pıları açın. Açığa çıkan gazların patlamasına yol açabileceğinden kibrit ve çakmak yakılmaması da önemlidir.

Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalış­manın pratikte bir değeri olmamakla birlikte bazı riskleri daha fazladır.

Balkona çıkmayın ve yüksekten atlamayın. Asansör kullanmayın.

Acil durum çantası

Bagajınızda bulundurabilirsiniz. Çakı, mendil, diş fırçası, kağıt, kalem, meyve suyu, kuruyemiş vb. işe yaramayacaktır. Bunların yerine; tiz ses çalan düdük, lamba, komando bıçağı, kanamayı durdurmak için bacak ya da kollara uygulayabile­ceğiniz lastik turnikeler, elastik yara sargıları, pa­saport ve su alabilirsiniz.

Enkaz altında kalanlar için:

Paniklemeden durumunuzu kontrol edin.

Kibrit ve çakmak yakmayın.

Gereksiz hareket etmeyin ve toz kaldırmayın.

Ağzınızı ve burnunuzu mendil ya da temiz bir bez ile kapatın.

Borulara ya da duvarlara vurarak yerinizi ara­ma kurtarma ekiplerine bildirmeye çalışın ve ıslık çalın. Bağırmak toz yutmaya yol açacağından son çare olarak kullanın.

Enerjinizi en tasarruflu şekilde kullanmak için hareketlerinizi kontrol altında tutun. Hareketiniz kısıtlanmışsa çıkış için riskli hareketlere kalkışma­yın. Kurtarma ekipleri en kısa zamanda size ulaş­mak için çaba gösterecektir.

Kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve on­lara seslenmeye çalışın. Kalorifer borularına metal bir cisimle vurmak vb işe yarayabilir. Ancak enerji­nizi kontrollü kullanın.

Kol veya bacağınız ağır bir blok altında kaldıysa;

Kendi imkanlarınızla yapabileceğiniz şeyler sı­nırlıdır. Önemli noktalardan biri, uzun süre beton blok vb altında kalan organ birden rahatlatıldığın­da, kurtarıldığında bölgeye kan hücum etmekte ve bu ani değişiklik diğer yaşamsal organların kansız kalmasına yol açarak ölüme neden olabilmekte­dir. Bunun yanında uzun süre kansız kalan organa kan dolaşımının sağlanması “yeniden kanlanma” hasarı dediğimiz istenmeyen duruma yol açarak da hasarla sonuçlanmaktadır. Kurtarma ekibi o or­ganı kurtarmadan önce damar yolu açarak kişiye serum vermeli, bu yolla sonra oluşacak dolaşım bozukluğuna karşı önlem almalıdır. Bu daha sonra oluşabilecek ezilme sendromu için de önemli bir tedavidir.

Göğüs üzerinde ağır blok varsa;

Yukarıdaki maddedekiler aynen geçerli olmak­la birlikte solunum ve dolaşım ayrıca yük altında kalacağından daha kötü bir senaryodur. Kurtarma ekibinin daha acil müdahale edeceği (kırmızı kod­lu) hasta grubundadır. Havalandırma sağlanmalı, ek oksijen verilmeli ve sıvı dengesi düzeltilmelidir.

Kötü koşullar altında kan kaybı varsa kişi ne yapabilir?

Dışa kanama durumunda en önemli önlem kanama noktasına doğrudan bası uygulamaktır. Koşullar uygunsa temiz bir bez kullanıp elimize eldiven giydikten sonra yaranın durumuna göre yumruk veya parmakla bası uygulanır. Yaraya tek bir nokta şeklinde bası uygulanamıyorsa turnike yardımıyla da kanama durdurulabilir. Turnike için hastanelerde kullanılan lastik bulunamıyorsa uzun bir bez parçası üst kol veya üst bacak bölgesine uy­gulanabilir.

Yine koltuk altı, kasık gibi büyük atardamarla­rın geçtiği bölgelerde damar atımı hissedilip onun üzerine bası yapılarak da kanama durdurulabilir.

Ağrı veya acıyı en minimuma indirgemenin hızlı yöntemleri nelerdir?

Ağrıya yol açan yaralanmalardan biri kırıklardır. Kırık parçalarının oynaması ve birbirine değmesi ile ortaya çıkan sinir uyarımı şiddetli ağrıya yol açar. Bu kırık uçlarının yer değiştirmemesi için sabitle­me, yani “atelleme” uygundur. Çok basit şekilde mukavva veya küçük tahta parçaları ile atelleme yapılabilir. Bu kişiyi belirgin olarak rahatlatacaktır.

Hazırlayan: Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu

Leave a Comment

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*