Herhangi bir şekilde kullanılmış, yeniden değerlendirilme imkânı olan atıkların; çeşitli fiziksel, kimyasal ve biyolojik işlemlerden geçirilerek ikincil bir ham maddeye veya enerjiye dönüştürülüp üretim sürecine dahil edilmesine geri kazanım adı verilmektedir.
Röntgen suyundan gümüş elde edilmesi, organik atıkların anaerobik (oksijensiz) koşullarda parçalanarak biyogaz üretimi, biyogazın enerjiye çevrilmesi geri kazanıma örnek olarak verilebilir. Tüm bu işlemlerde yeni bir ürün veya yeni bir hammadde elde edilmiştir.
Geri kazanım ile tabii kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu ve ekonomiye katkı sağlanır, atık miktarı azalır ve geri kazanım gelecek için ciddi bir yatırımdır.
Tabii kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı takdirde bir gün bu kaynakların tükeneceği unutulmamalıdır. Dünyada nüfusun hızla artışı, artan kişi sayısının her türlü ihtiyacının karşılanması için doğal kaynaklardan yararlanılması gerekmektedir. Bu kaynaklarında sınırsız olmadığı düşünüldüğünde geri kazanımın ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Bir kere kullanıldıktan sonra herhangi bir şekilde bertaraf edilemeyen malzemeler değişik bir dolaşım yolu ile yeniden geri kazanılarak kullanılma imkanına sahiptir. Geri dönüşüm veya geri kazanım biri birine girmiş iki kavramdır.
Geri dönüşüm
Geri dönüşüm, kullanılıp atılan eşyaların işlenip, tekrar kullanıma sokularak yeni işlevi ile hayatına devam etmesidir. Tüm geri dönüşümler aynı şekilde oluşturulmamıştır.
Kısaca ifade etmek gerekirse, atılan bir malzemenin ya da ürünün düşük kaliteli ürünlere geri dönüşümü aşağı dönüşüm, yüksek kaliteli ya da daha değerli ürünlere geri dönüşüm ise ileri dönüşüm olarak adlandırılmaktadır.
Atıkları ve atılan diğer materyalleri yeniden kullanabilmemizin çeşitli yolları arasında belirgin farklılıklar vardır. Her iki yöntem de birer geri dönüşüm örneğidir, ancak tüm geri dönüşümler eşit değildir.
İleri dönüşüm, üretken yeniden kullanım olarak da bilinir. Yan ürünleri, atık malzemeleri, kullanışsız veya istenmeyen ürünleri; daha iyi kalitede, daha iyi çevre değeri için yeni malzemeler veya ürünler haline getirmek, bir tür yeniden şekillendirme ve tasarlama işlemidir. Amacı, mevcut malzemelerden yararlanarak yararlı malzemelerin boşa gitmesini önlemektir.
İleri dönüşüm, geri dönüşüm sürecinin diğer yarısı olan aşağı dönüşümün tam tersidir.
Aşağı dönüşüm, malzemeleri ve ürünleri, daha düşük kalitede yeni malzemeler haline getirmektir.Orijinal ürünün parçalara ayrıldığı ve yeni bir hale getirildiği bir geri dönüşüm çeşididir; ancak ürün süreç içinde orijinal kalitesini kaybeder ve sıklıkla daha düşük kaliteli bir ürün haline getirilir.
Kağıt, aşağı dönüşüme başka bir örnektir. Geri dönüştürülüp yeniden işlendiğinde orijinal kalitesini kaybeder çünkü kağıt hamurundaki liflerin uzunluğu kısalır. Geri dönüştürülmüş yazı kağıdı genellikle düşük kaliteli karton ve ambalaj kağıdı olarak sona eriyor. Yüksek kaliteli kağıt, hamurundaki lifler tekrar kullanılamayacak kadar kısalana ve da işe yaramaz hale gelene kadar yaklaşık yedi kez geri dönüştürülebilir.
Aşağı dönüşüm çoğu plastik için de geçerlidir. Geri dönüşüm için toplanan ‘plastik’ şişeler ve diğer ‘plastik’ ürünler sık sık; paspas, izolasyon malzemesi, sera örtüsü, marley, atık su borusu, araba yedek parçası, oyuncak, çöp kovaları, elyaf ve dolgu malzemeleri gibi düşük kaliteli ürünlerle geri dönüştürülür.
Çoğu kağıt ve plastiğin aşağı dönüşüm olayına maruz kaldığını bildiğimize göre, en çevre dostu opsiyon, mümkün olduğunca bu ürünleri satın almayı ve tüketmeyi önlemektir. (Sadece bir kez geri dönüşüme tabi tutulabildiğinden ve bunu yaparken yüksek toksik içerdiğinden özellikle plastik kullanımını sınırlandırmak gerekir.)
Bunun yerine, tek kullanımlık öğeleri tekrar kullanılabilir olanlarla değiştirmenin yollarını ve bu malzemeleri azaltmanın yollarını düşünmeliyiz. Satın alma alışkanlıklarımızı daha sürdürülebilir hale getirebilir ve en azından aşağı dönüşüm seviyesine ulaşmayı hedefleyebiliriz.
Unutmayalım ki geri dönüşüm evde başlar. Bizler de evlerimizde hazırlayacağımız kağıt, cam ve plastik atıklar için üç farklı geri dönüşüm kutusunda, ilgili atıkları geçici bir süre biriktirebilir, bağlı bulunduğumuz belediye ile irtibata geçerek kutularımızın toplanmasını isteyebilir ya da belediyelerin geri dönüşüm kumbaralarını kullanabiliriz.
“Geri dönüşüm evde başlar. Evlerimizde hazırlayacağımız kağıt, cam ve plastik atıklar için üç farklı geri dönüşüm kutusunda, ilgili atıkları geçici bir süre biriktirebilir, belediye ile irtibata geçerek kutularımızın toplanmasını isteyebilir ya da belediyelerin geri dönüşüm kumbaralarını kullanabiliriz.”
Elmas Zeynep Salihoğlu
Yükleniyor ...
