Ekonomi ve iktisat kavramları günümüzde sıkça dile getirilen kavramlar haline geldi. Bu kadar dile getirilen ve sosyal hayatın içinde olan bu kavramların doğru anlaşılması gerekmektedir. Peki bu nasıl olacaktır? Kur’an-ı Kerim’in insanlığa tarif ettiği ekonomi ve iktisat sistemi yeryüzündeki en doğru sistemdir. “Ey iman edenler, mallarınızı, sizden karşılıklı anlaşmadan (doğan) bir ticaretten başka haksız ‘nedenler ve yollarla’ (batılca) yemeyin. Ölçtüğünüz zaman tastamam ölçün ve doğru terazi ile tartın. Bu, hem daha iyidir, hem de neticesi bakımından daha güzeldir. Yiyiniz, içiniz, israf etmeyiniz.” Kur’an’ı Kerim’de iş ve ticaret ahlâkı, ekonomideki hukuk sistemi, yapılan iş sözleşmeleri, israf, faiz vs. gibi konularda geçen bu ayetler bunların apaçık delilleridir. Fakat çağımıza bakıldığında Allah’ın insanlardan istediği doğru ekonomi olarak tanımlanan İslam Ekonomisi yerini israf ekonomisine bırakmıştır. İnsanlar bu ekonomide sürekli tüketime sürüklenmekte ve özellikle reklamlar yoluyla her şeye ihtiyacı var gibi hissetmektedir. Eğer israf ekonomisinin bir parçası değilse kişi ya cimri olarak adlandırılmakta ya da dışlanmaktadır. Bu konuya örnek teşkil edecek bir husus çağın Kur’an tefsiri olan Risale-i Nur’un İktisat Risalesi’nde anlatılmaktadır. “Cenâb-ı Hak, kemâl-i kereminden, en fakir adama en zengin adam gibi ve gedâya, yani fakire, padişah gibi, lezzet-i nimetini ihsas ettiriyor. Evet, bir fakirin, kuru bir parça siyah ekmekten açlık ve iktisat vasıtasıyla aldığı lezzet, bir padişahın ve bir zenginin israftan gelen usanç ve iştahsızlıkla yediği en âlâ baklavadan aldığı lezzetten daha ziyade lezzetlidir. Câyı hayrettir ki, bazı müsrif ve mübezzir(harcayan) insanlar, böyle iktisatçıları hısset (cimrilik) ile ittiham ediyorlar. Hâşâ! İktisat, izzet ve cömertliktir. Hısset (cimrilik) ve zillet, ehl-i israf ve tebzîrin zâhirî merdâne keyfiyetlerinin içyüzüdür.” Oysa Cenab-ı Hak bir ayetinde de Müslüman’ın cimri olmaması hususunda uyarıyor; “Şeytan sizi fakirlikle korkutur ve sizin cimri olmanızı emreder. Allah ise bolluk vericidir. Allah’ın ihsanı boldur.” Çağımızda iktisat ve cimrilik kavramlarının birbirine karışması da yine bu israf ekonomisinin bir mahsulüdür. Gelenek ve görenek belası ile alınan (ihtiyaç dışı) her şey israfa girerken, elimizde olandan aldığımız lezzet ise iktisada girmektedir. Fakat iktisat etmek, kendini zor durumda bırakmak da değildir. Bu kavramların tanımları doğru anlaşılmalı ve iktisat hayatında ona göre hareket edilmelidir. Said Nursi Hazretlerinin iktisadi kavramlarda ifade ettiği tanımlar, tahliller İslam iktisadının temelini oluşturmaktadır. Özellikle İktisat Risalesi’nde bulunan 5.Nükte israfın ve iktisat kavramlarını tahlil ederek, çözümlemektedir. İktisat Risalesi de bu bağlamda İslam’da tüketici davranışı nasıl olmalı? İsrafın haram oluşunun hikmetleri, cimriliğin ve iktisadın tanımı, sosyal hayatın düzene girmesi için bir ekonomi modelinin nasıl olması gerekliliği gibi konulara temas ederek İslam İktisadının tanımını ve esaslarını belirtmiştir.
Kübra Ünüvar
Yükleniyor ...
