Çocuk Eğitimi

Ruh cevherinde ekilen sonsuz istidatlar

Eğitimci Ayşenur Şengün

Anne ve babalar için günden güne çocuklarının yeteneklerine yönelik ilgi ve farkındalık artmaktadır. Artık ebeveynler çok daha bilinçli hareket etmekte ve sadece akademik eğitimin başarı için yeterli olmadığını bilmektedirler.

Cenab-ı Hak her insanı fiziksel özellikler bakımından farklı ve biricik yarattığı gibi; fıtrat, ilgi, yetenek ve ihtiyaçlar bakımından da özel ve tek yaratmıştır. Yaratılan herkes kendisine has bir fıtrat ve muhtelif kabiliyetlerle bezenerek dünyaya gelir. Farklı karakter özellikleri sergileyerek büyümeye başlar. Ebeveynler ise çocuklarının herhangi bir yeteneğe sahip olup olmadığı konusunda belki de bunu saptayamadıklarından net fikirlere sahip olamayabilirler. Bu yönüyle biz ebeveynlere düşen ilk vazife elimize emaneten verilen bu yavrucağın sonsuz istidatlarla donatılmış olduğunun bilincinde olmaktır.

Bediüzzaman Hazretleri İşaratü’l- İcaz adlı eserinde şu ifadede bulunmaktadır: “Evet Cenab-ı Hak tarafından mükerrem kılınan insanın cevher-i ruhunda ekilen ve rakamlara sığmayan istidadlar var. Bu istidadların altında, hesaba gelmeyen kabiliyetler var. Ve bunlardan neş’et eden hadde gelmeyen meyiller var. Ve bunlardan husule gelen gayr-ı mütenahî efkâr ve tasavvurat var.”Evet rakamlara sığmayan istidatlar elbet keşfedilmeyi gerektirir. Kabiliyet olarak da fiiliyata geçmek isterler. Bu çeşit cevherlere haiz olan insan ruhu sahip olduğu cevherleri inkişaf ettirerek mükerremliğe doğru giden kapıyı aralayacaktır.

Varolan cevherleri en verimli şekilde inkişaf ettirebilmenin kritik dönemi erken çocukluk dönemi olarak adlandırılan 0-6 yaş dönemidir. Eğer yeterli şartlar oluşturulmaz ve çocuğun hangi alanda yetenekli olduğu bilinmezse, bu potansiyel yeteneğin yanında, çocuğun konuya olan ilgisi varsa da kaybolup gidecektir.

0-6 yaş dönemindeki çocuğun, dil ve konuşma becerisinin yeteri kadar gelişmemesi kendisini ifadede birtakım güçlükler yaşamasına neden olacaktır. Ayrıca bu yaş grubundaki çocuklar her daim dışa dönük davranışlar sergileyememektedirler. O nedenle ilgi ve becerilerin tespiti için anne ve babaların iyi birer gözlemci olması gerekir.

Çocuklardaki yetenekleri desteklemek için yapılabilecekleri maddeleyecek olursak;

  • Çocuğumuzun neyi sevip neyi sevmediğini bilmek yani kısacası onu tanımak,
  • Oyunlarında en çok hangi oyuncağı tercih edip hangi oyuncaklarla daha uzun vakit geçirdiğini tespit etmek,
  • Her alanda yetenekli çocuk yetiştirmek değil, yetenek ve ilgilerine göre çocuk yetiştirmek için gayret sarfetmek,

–   Mükemmeliyetçi davranmayıp, yaptığı aktivite ve etkinliklerde yol alması için çocuğa zaman tanımak,

  • Çocuklara farklı ortamlarda değişik insanlarla bir arada olma imkânı sağlamak,
  • Sorunlara çözüm bulması amacıyla değişik bakış açıları edinmesini sağlamak,
  • Olabildiğince uyarıcı ile muhatap olmasını sağlayarak farklı tecrübeleri deneyimlemesine fırsat vermek suretiyle çocuğun potansiyel kabiliyetlerinin neşvünema bulmasına imkan sağlamak,
  • Yöneldiği alanda onu motive edip gayretlendirmek. Bediüzzaman Hazretleri 23. Söz’de bu konuya şu şekilde değinmiştir: “İnsan, şu dünyaya bir memur ve misafir olarak gönderilmiş, çok ehemmiyetli istidat ona verilmiş. Ve o istidata göre ehemmiyetli vazifeler tevdi edilmiş. Ve insanı, o gayeye ve o vazifelere çalıştırmak için, şiddetli teşvikler ve dehşetli tehditler edilmiş.” Bu ifade çocuklarla ile ilgili teşvik edici referansların onlar üzerinde etkili olduğuna dair diğer bahislerle birlikte değerlendirilmelidir. Çevresindekilerin ve en önemlisi ailenin, çocuğu teşvik etmesi, onun istidatlarının inkişafı noktasında önemli etkide bulunacaktır.
  • Çocukların kendine güvenmesi, kendini kabul etmesi, kendinden emin olması ve kendini tanıması içindeki gizli yetenekleri ortaya çıkararak kendini gerçekleştirmesine imkân tanımaktadır. Bu bakımdan çocukta duygu eğitimine önem verilmelidir.
  • Demokratik aileler çocuklarına kendilerini geliştirmeleri, özerklik kazanmaları, girişimciliklerini arttırmaları gibi konularda destek sunarlar. Bu tutum çocukların korkusuz, bağımsız ve hareketli olmalarını sağlamaktadır. Dolayısıyla otokratik bir aile modelinden ziyade demoktratik aile modelinin ebeveynlerce tesisi oldukça önemlidir.

Artık hepimiz biliyoruz ki hayattaki başarı, zihin yapılarımız ve yeteneklerimiz ile hayatımızdaki uğraşılarımız arasında yeterli bir eşleşme olmasına bağlıdır. Üstelik yapılan araştırmaların ortaya koyduğu bir diğer sonuca göre yeteneği olsun ya da olmasın, çocuğun psiko-sosyal gelişimi açısından en önemli etken aile tarafından sunulan cesaretlendirme ve moral destekleridir. Bu bulgular da 23. Söz’de Bediüzzaman’ın “şiddetli teşvik” ifadesini desteklemektedir. Kaldı ki özellikle yeteneğinin olduğu konular doğru tespit edilip zamanında etkin bir yönlendirme olursa çok başarılı sonuçlar alınacağı bilinmelidir.

Aksi taktirde bu potansiyel yetenekleri açığa çıkaramamasının insanda oluşturduğu güçsüzlük ve beklentilerinin gerçekleşmemesinin meydana getirdiği umutsuzluk, insanı Bediüzzaman’ın ifadesiyle ifsad komitelerinin esiri haline getirebilir. Bu umutsuzluğun ve bunalımın insanda meydana getirdiği boşluk, çoğu kez onarılması güç sonuçlar doğurabilecektir. Netice itibarıyla ahirzaman sürecinde anne ve babaların bu hususta fevkalade dikkatli olmaları gerekmektedir. Zira, bilinmelidir ki o körpecik potansiyeller su-i niyetli birilerinin iştahını kabartmaktadır. Mevlana Hazretleri bir sözünde ne kadar güzel demiş değil mi; “Her insan bir cevherdir, işlendiğinde mücevher olur.” Anne ve babaların görevi, çocuğa içindeki cevheri kendi elleriyle çıkarmasının yollarını göstermektir.

 

Kaynakça

CİZRELİOĞULLARI, M. N., & KİLİLİ, R. (2021). Ebeveyn Tutumlarının Çocukların Yetenek ve Becerilerine Etkisi. EuropeanJournal of EducationalandSocialSciences6(1), 130-142.

Düzgün, Ş. A. (2016). İNSANIN DOĞASI (FITRATI) VE ÖZGÜRLÜĞÜ ÜZERİNE. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi14(2), 322-342.

Nursi, Bediüzzaman Said (2007). Sözler. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat.

Nursi, Bediüzzaman Said (2019). İşarat’ül İcaz. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat.

 

Leave a Comment

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*