Hayatımı değiştirmeme sebep olan sade hayat tanımıyla başlıyorum yazıma. Sade hayat ya da basit yaşam tarzı, sürdürülebilir ve doğal bir yaşam şeklini hedefler. Sade hayat, kişinin “isteği” değil, “ihtiyaçları” ile şekillenen bir hayat tarzıdır. Böylelikle doğanın ve hayatın kontrolsüzce sömürülmesinin önüne geçilecektir. Genellikle sofuluk, çilecilik olarak algılansa da bu hayat tarzının önemli getirileri vardır. Dışarıdan bakıldığında yoksul görünen bu yaşam tarzının zenginliğini açıklayalım.
Basit ya da sade derken iyi veya kötü nitelendirilmesi kast edilmez. Bu ifadeler hayatın yaşanabilirliğini ve anlaşılabilirliğini anlatmak için kullanılır. En genel ifadeyle “Sade yaşam tarzı yüklerinden arınmış yaşamdır.“ Şehrin içinde sürdürülen sade yaşamlar vardır ancak birçok bilge kişinin bahsettiği gerçek sade hayat, kâinattadır. Şehir aslında böyle bir tarzın düşmanıdır. Temel özellikler: hiçbir şeye zarar vermemek, ihtiyacın kadarını kullanmak, ve “öteki” ile bütünleşmektir. Böyle bir hayata niyetlenen kimse diğer canlıları özümsemiştir. Her şeyin ortaklığını görmüştür.
Sade ya da basit insan, gereksiz statülerden ve sadece yük olan modern takıntılardan sıyrılmış demektir. En basitinden saçını kuaföre gitme ihtiyacı hissetmeden kendisi şekillendirir veya keser. İhtiyaçlarını iyi tanımlar ve hayatında gereksiz denebilecek onu yoran, yıpratan hiç bir şeye yer vermediği için iradesi sağlamdır. Sade insan sade beslendiği için zihni de tüm kirliliklerden uzak, daha açıktır hayata pozitif bakar. Belki de en kestirme anlatımla felsefi yaşam tarzını benimsemiştir denebilir.
Felsefe de sorgulama ve açıklama istiyordu. Basit yaşamak hayatı açıklamaktır. Basit bir yaşam sürmek için bunu istemek yeterlidir. En basit başlangıç hemen bulunduğunuz yerde yapılabilir. Az çöp çıkarmak, az enerji tüketmek, ihtiyacımız kadarını almak hemen yapılabilir. İhtiyacından fazlasını mı satın aldın? Takas yöntemi ağlarıyla ihtiyacı olan biriyle takas edebileceğin platformlar hızla büyüyor.
Dünyanın uzak yerlerine gitmemek, hemen yakınımızdaki harikaları keşfetmek yapılabilir. Yapılabilir çünkü hayret edebileceğimiz binlerce hadise hemen yakınımızda defalarca gerçekleşiyor olabilir. Evet sade insanın hayreti artar. Güneşin doğuşunun bile tesadüf olmadığını fark eder. Farkındalığı artar sade insanın. Her gün olan bir hadisenin mucizevi olmadığını kim söyleyebilir? Seyrek rastlanması mıdır o hadiseyi değerli kılan?
Beton yığınlarına milyonlarca lira verip kalabalık yalnızlığa girmek yerine bahçeli evlerimiz olabilir. Günün 12-13 saati stres yaşayıp akşam da betonun içinde hapsolmak yerine 24 saat doğayla iç içe kalıp kendi yiyeceğini yetiştirmek güzel bir gerçektir. Şehirde hayatları katletmek yerine kâinatta hayatı var edebiliriz. Kâinatla var olabiliriz.
Sade yaşam yeni bir akım ya da bir stil değil aslında. Sadelik insanlığın yeryüzüne inmesiyle başladı. İnsana gelir gelmez tüm kâinatla iç içe yaşaması gerektiği öğretildi. Hiç bir canlının hukukuna tecavüz etmeden yaşamanın adıdır sadelik. En başta Bediüzzaman Said Nursi, Konfüçyüs, Laozi, Diyojen, Leo Tolstoy, Rabindranath Tagore, Mahatma Gandhi, Henry David Therau basit yaşamı seçmiş ve bu konuda öğütler vermiş birkaç kişidir. İslâm da basit yaşam tarzını öğütler. Peygamberi de (asm) buna en büyük örnektir.
Aslında dünyanın iyiliği öğütleyen tüm inanç ve öğretilerinde basit yaşam vurgusu vardır. Genele baktığımızda “kötü” olan bir çok şey şehir hayatının mecburen gereklilikleridir. Bir daha yerine gelmeyecek ve mutlaka tükenecek kaynakları hesapsızca harcıyoruz. Basit yaşam bunu reddetmektir. Sürdürülebilir olmayan açgözlülüğü ve kapitalist karakterli yaşam tarzını reddetmektir. Modern yalanların anlattığı lüks yaşam tarzı geleceğimizi çalmaktadır.
İnsan gerçekten karmaşık bir yapı. Hissiyatları, ihtiyaçları akıl almaz derecede değişken. Neden bu kadar karmaşık yapıya sahip olan insana basit yaşam öğütlenmiş? Sorusuna şu cevabı verebiliriz:
Kâinata Halıkını tanımak için gönderilen insanın öğrenmesi, anlaması gereken çok şey vardır. Öyle ki, insan yaratıcısını tanımaya kıyısından köşesinden başladığı zaman bütün mesaisini ona harcamak ister ve harcamalı ki anca tanıyabilsin. Bu kadar sorumlulukları olan bir varlığın yaratılış amacı Halıkını tanımaksa, kâinattaki ucuz değersiz hiç bir şeye tenezzül etmesi beklenmez. İnsan basit yaşamalı ki, hiç de basit olmayan hilkat sırrına erebilsin.