Boza

Kışa merhaba dediğimiz şu günlerde elbet­te içimizi ısıtacak, fincanlarımızı dolduracak olan içecek boza olacak. Çok sevilerek tüketilen bu fer­mente içecek, sağlığımıza faydalı olsa da tüketimi konusunda kafaları karıştıran bazı hususları var, helallik gibi. Gelin bozanın yapılışı ile bu sorunun kaynağını beraber inceleyelim.

Boza kısaca; darı, mısır, pirinç ya da ince bulgu­run kaynatılarak koyu kıvam alması ile elde edilir. Bu hububat karışımına şeker ile birlikte mayala­ma amaçlı özel kültür, yoğurt veya ekmek mayası katılır. Ortalama 20°C’ de 24 saat bekletildikten sonra, boza içilebilir hale gelir. Tatlı ve ekşi tadı bir arada barındıran köpüklü, şekerli, koyu kıvamlı bir içecek olur. Katılan mayalar, şekeri parçalayarak bir miktar alkol üretir. Mayalı ve gıda bakterileri­nin yaşadığı bir içecek olduğundan koruma şart­ları çok önemlidir. Yaz aylarında bozadaki mik­roorganizmaların üremeleri hızlı bir şekilde olup bozayı ekşitir ve alkol miktarı artar. Bu nedenle ticari bozalar, pastörize edilerek soğuk zincirde piyasaya çıkarılmaktadır.

Alkol oluşumu ile ilgili bazı yol gösteren ha­disler mevcuttur. Peygamber Efendimiz’e (asm) “nebiz” denilen hurma ve kuru üzüm gibi mey­velerin sulandırılmasıyla yapılan içecek hakkında, ‘ne kadar süre tüketebiliriz?’ diye sorulduğunda, karşımıza iki rivâyet çıkıyor:

1. Efendimiz (asm) “Sabah yaptıysanız akşa­ma kadar tüketiniz, akşam yaptıysanız sabaha kadar tüketiniz” buyurmuştur. Burada 12 saatlik bir zaman dilimine müsaade var diyebiliriz.

2. Resullullah’a (asm) kuru üzüm şerbeti yapı­lırdı. Aynı gün ondan içerdi. Ertesi gün ve sonraki gün de içerdi. Üçüncü gün akşam olduğunda da içer, artan olursa dökerdi. Buradan da üç güne ka­dar müsaade var anlamını çıkarabiliriz.

Yapılan çıkarımlara göre, içerisinde az miktar­da kendiliğinden oluşan alkol, içeceğin tüketimini ihlal etmemektedir. Ancak özellikle yaz aylarında uzun süre bekletildiği zaman ekşimekte, alkol miktarı çok yüksek seviyelere çıkmakta ve ka­barmaktadır. O takdirde içilmesi helal olmayan bir içeceğe dönüşmektedir. Bunun için eğer tica­ri boza alınacaksa, üç günü geçmeyecek şekilde, mümkün olan en az sürede tüketilmeli, üretim tarihi yakın, ekşimemiş, şişesi kabarmamış, son kullanma tarihi geçmemiş bozalar tercih edilme­lidir. Mümkünse ev yapımı tüketilmelidir. Helal ile haram sınırları hassas bir çizgidir. Bu çizginin ko­runmasıyla haramdan kaçınılabilir.

Kaynakça:

*Helal Gıda Platformu

*BORAN Mustafa, Hanefi mezhebinde yiyecek ve içeceklerde helallik ve haramlık ölçüleri, 
Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016