Dinî bayramlar kuşkusuz ki her aile için farklı derecelerde öneme sahiptir. Dinî konulardaki hassasiyet kültürel olarak da farklılıklar gösterebilir. Örneğin bazı ülkelerdeki gelenekler Türkiye’de yaşayan çocuklara ağır gelebilecekken, Türkiye’deki gelenekler de başka ülkelerdeki çocuklar için ağır gelebilir. Kendi ülkemizdeki bölgelerimizde dahi bu anlamda farklılıklar görülebilir. Atalarımızdan bugüne kadar olan süreçte etkin rol oynayan gelenek ve göreneklerimiz nesiller arası olarak bizlere de aktarılır ve bilinçdışı olarak bu süreçlere hazır bir şekilde doğarız.
Dinî bayramlardaki bazı süreçler çocukların yaş dönemlerine ve algı düzeylerine göre farklılıklar göstermektedir. Öncelikli olarak, bayram kültürünü çocuklarımıza kazandırmanın çeşitli yollarını deneyebilirsiniz. Burada hassas olunması gereken nokta bu süreci bir zorunluluk içerisinde yürütmek yerine sevdirerek yürütülmesi noktasında çaba sarf etmektir. Aile hangi dine mensup olursa olsun, dinî öğretilerin baskı ve mecburiyet yoluyla öğretilmesi çocuklarda tam tersi sonuçlara yol açabilir. Öte yandan özellikle 0-6 yaş arasındaki çocuklar soyut kavramları anlayamadığından, bayram gibi dinî gereklilikleri de tam olarak anlayamayacaktır. Bundan dolayı bayram kültürünü çeşitli hikâyelerle, kendi çocukluk anılarınızla, bayram temalı şarkı ve tekerlemeler yoluyla çocuğunuzun sevmesini sağlayabilirsiniz.
Bazı aileler çocuklarının Kurban Bayramı’nın gerekliliklerini çocuklara kazandırabilmek maksadıyla onları kesim alanına getirerek izlemelerini sağlarlar. Kurban kesimine şahitlik etme konusunda da bölgesel ve kültürel olarak farklılıklar görülmektedir. Köy ortamında sürekli hayvan kesimine şahit olarak büyüyen ve bunu normalleştiren çocuklar Kurban Bayramı’nda kesilen hayvanları gördüğünde problem yaşamayabilirler. Şehirlerde yaşayan ve hayatının hiçbir bölümünde hayvan kesimine şahit olmamış çocukların bayramda kesim anına tanıklık etmeleri travmatik sonuçlara yol açabilir. Bundan dolayı 7 yaşına kadar kurban kesim yerlerine kesinlikle götürülmemeleri ruh sağlıkları açısından önem arz etmektedir. 7 yaşından ergenliğe kadar olan süreçte de (12-14 yaş civarı) çocuk eğer çok istiyorsa uzaktan izlemesine izin verilebilir. Burada da çocuğun mizacı ve mevcut ruh hali göz önünde bulundurulmalı, istese bile eğer ebeveynleri tarafından izlemeye hazır olmadığı düşünülüyorsa nazikçe bu isteği ertelenmelidir. Genel olarak risk almamak adına ergenlik dönemine kadar olan süreçte kurban kesiminin izletilmemesi daha sağlıklı olacaktır. Ergenlik dönemindeki çocuğa da kesim öncesinde kısa bir bilgi verilmeli, onu neyin beklediğinden yaşına uygun bir şekilde bahsedilmelidir.
Kesimi yapılacak olan kurbanı kesim tarihinden önce bahçesine alan ailelerin çocukları bu zaman diliminde hayvanlarla haşir neşir olduğundan, kesim anını görmeleri duygusal açıdan yıpranmalarına neden olabilmektedir. Bunun dışında bağ kurdukları bu hayvanların bir gün ansızın yerinde olmadığını görmeleri de çocuklarda boşluk hissine neden olabilmektedir. Hayvan illaki eve alınacaksa, çocuğa hayvanın geçici olarak burada olduğunu bilgisini verebilir ve hayvanlarla aralarında bağ kurmalarının önüne geçebilirsiniz. Buna ek olarak yaşı ne olursa olsun kurban kanını çocuğun yüzüne sürmek, kesilen hayvanın herhangi bir parçasını veya organını çocuğa temas ettirmek çocuklar açısından tavsiye etmediğimiz yöntemler arasındadır. Birçok aile Kurban Bayramı’nın niçin kutlandığını çocuklarına açık bir şekilde açıklamadığından, çocuklar da bu süreci anlamlandırmakta zorlanmaktadır. Çocuklarda oluşan zihinsel karmaşanın düzenlenmesi açısından Kurban Bayramı’nın neden kutlandığı sade ve net bir şekilde çocuklara anlatılmalıdır. Kurban Bayramı’nın günlük hayatında et veya yeterince yemek yiyemeyen insanların doyması ve toplumsal yardımlaşma ve paylaşmanın sağlanması için yapıldığı çocuğun anlayacağı bir dille açıklanabilir. Buna ek olarak, bayramlarda akrabaların birbirini ziyaret ettiği, uzun zaman boyunca birbirini görmeyen kişilerin bayram sayesinde birbirini görebildiği ve özlem giderebildiği özel bir gün şeklinde anlatmak da bayramın sosyal yönünün varlığını somut bir şekilde gösterebilmeniz açısından yararlı olacaktır. Böylece çocuk, Kurban Bayramı’nın hayvan kesiminden ibaret olmadığını kavramaya başlayacaktır.
Kesimin gerçekleştiğini bilen çocuklar bazen et yememe davranışı gösterebilmektedir. Bu tür durumlarda çocuğun bu duygu durumunu anlayışla karşılamalı ve yemesi için kesinlikle zorlamamalısınız. İlerleyen zamanlarda üstüne fazla düşmeden, et yemenin faydalarını anlatarak hafifçe yemesi yönünde destekleyebilirsiniz. Bazı çocuklarda ise gece ağlamaları, kâbus görme gibi durumlar da görülebilir. Bu süreç, çocuğun kendi iç dünyasında aşmaya çalıştığı bir dönem olduğundan bir süre bu semptomları yaşıyor olması psikolojik bir sorun olduğu anlamını taşımaz. Fakat bu sürecin normale dönmemesi ve artarak devam etmesi durumunda bir uzmana danışmanız faydalı olacaktır.
Huzurlu ve sevdiklerinizle bir arada geçirebileceğiniz bir bayram yaşamanız temennisi ile…